رفرنس ترک چیست؟
اگر سازنده موسیقی هستید یا تا به حال در استودیوی موسیقی بوده‌اید احتمالا کلمه‌ی “رفرنس ترک” به گوشتان خورده است. اگر معنای آن را ندانیم شاید به نظرمان حقه یا ترفندی رمزآلود آید اما این‌طور نیست. رفرنس ترک یکی از پرتکرارترین ابزار مورد استفاده در اتاق‌های میکس سازنده‌های موسیقی است و می‌تواند در تمام مراحل ساخت آهنگ تاثیرگذار باشد. دانش استفاده از رفرنس ترک و یافتن مورد مناسب برای این‌کار از بهترین ابزار رایگان و موثر برای ایجاد خلاقیت و هم‌چنین ساخت و پرداخت موسیقی در سطح جهانی‌ست.
رفرنس ترک چیست؟
رفرنس ترک در لغت یعنی “آهنگ مرجع”. ساده و خلاصه بگوییم؛ آهنگ مرجع، یک قطعه موسیقی‌ست که به صورت حرفه‌ای ضبط شده و در مراحل صداسازی یا میکس، آن را با کار خودمان مقایسه می‌کنیم. این‌گونه می‌توانیم هم ایده‌ای از نوع استفاده از صداها و فرکانس‌ها داشته باشیم؛ هم دائما موسیقی خود را با موسیقی مورد علاقه و مشابه آن مقایسه کرده تا مسیر درست خود را پیدا کنیم. فرض کنید مشغول تنظیم آهنگ خود هستید. می‌توانید برای داشتن ایده‌های بیشتر در انتخاب ساز‌ها، از آهنگ‌های مورد علاقه خود در آن سبک کمک بگیرید؛ همین نوع مقایسه را می‌توان در انتخاب صدای درامز، تقسیم بازه‌ی فرکانسی در میکس و یا میزان بلندی صدا (لودنس) مسترینگ به کار برد.
انتخاب درست و استفاده از رفرنس ترک، باعث می‌شود در مسیر تکمیل پروژه، جایگاه کار خود را نسبت به بهترینی که می‌شناسید بسنجید. این به رفع اشکالات و هم‌چنین تصمیم‌گیری بهترتان منتج می‌شود. در کنار این، استرس کارتان نیز کم‌تر می‌شود چرا که نقشه‌ی راه در مقابلتان است. رفرنس ترک می‌تواند در خلاقیتتان نیز نقش مثبتی ایفا کند. لازم نیست تمام کارهای خلاقانه از صفر شروع شوند. استفاده خلاقانه‌ی یک افکت در آهنگی، می‌تواند نقطه‌ی شروع برای ایجاد افکتی اورجینال از خودتان بر پایه‌ی آنچه قبلا شنیده‌اید باشد. تکیه‌ی بیش از حد به رفرنس ترک، خلاقیت و حس اورجینال کارتان را به خطر می‌اندازد. اما استفاده درست و به‌جا از قطعه‌ای که از کیفیت بالای آن مطمئنید، چراغ راهی برای رسیدن به نتیجه‌ای عالیست.
چرا از رفرنس ترک استفاده کنم؟
دیوید بویی، ستاره‌ی فقید دنیای موسیقی می‌گوید: «من تنها آثاری را مطالعه می‌کنم که بتوانم چیزی از آن‌ها برای خود بدزدم!» البته که منظور بویی از به کار بردن شوخی‌وار کلمه‌ی “دزدیدن”، در واقع این است: هنرمند باید به اثری که الهام‌بخش اوست و چیزی به وی اضافه می‌کند، برگردد و آن را بررسی کرده و از آن یاد بگیرد. چیزی که به آن دیالکتیک یا مباحثه می‌گوییم. به بیانی دیگر، هنرمندان هم‌سبک، در حال گفت‌و‌گویی هنری با یکدیگر هستند و از ایده‌های هم الهام می‌گیرند. آن‌ها طرز بیان احساسات انسانی را از زبان یکدیگر می‌شنوند. از این رو دیگر نیاز نیست هنر از یک صفحه کاملا خالی شروع شود.
با انتخاب رفرنس ترک مناسب، راه رسیدن به شباهت‌های مورد نظر را خودمان را میابیم و از سردرگمی جلوگیری می‌کنیم. اما جدا از استفاده از رفرنس‌ها در تنظیم و ضبط کار، استفاده از آهنگ مرجع در میکس، فرآیند میکس را سریع‌تر، راحت‌تر و حرفه‌ای می‌کند. قرار است شنونده‌های موسیقی شما، آن را در وسایل پخش گوناگون مانند تلفن همراه، ماشین یا اسپیکر‌های مختلف گوش دهند. از این رو داشتن آهنگی آماده و حرفه‌ای که جواب خود را در همه‌ی این لوازم به خوبی پس داده است، امتیازی مهم است. همان‌طور که بسیاری از موسیقی‌دان‌های حرفه‌ای، فرآیند میکس بدون استفاده از رفرنس ترک را Blind Mixing یا میکس کور می‌نامند. وقتی زمان مشخصی را صرف میکس آهنگ خود می‌کنیم، گوشمان به صداها عادت می‌کند و آن‌ها را طور دیگری می‌شوند. مثلا ایرادی در قسمتی از آهنگ، به دلیل تکرار زیاد دیگر از دایره‌ی تمرکزمان بیرون می‌رود. هر چه بیشتر از زمان کار می‌گذرد، درک ما از اثر به سمتی ایزوله و غیر واقعی سوق می‌کند. داشتن رفرنس ترک، به صورت دائم این تله‌ی شناختی را خنثی می‌کند. این به میکس‌من اجازه می‌دهد تا آهنگ خودش را بهتر بشنود و گرفتار سیستم عادی‌سازی مغز نشود!
نحوه استفاده از رفرنس ترک در مراحل مختلف آهنگ
استفاده از یک آهنگ خاص برای ایده‌گرفتن در تمام مدت ساخت و پردازش آهنگتان ممکن است باعث کپی‌شدن کار شود. بهتر است برای مقایسه و کمک‌گرفتن از آهنگ مرجع، در مراحل مختلف ساخت آهنگ از رفرنس‌های مختلف استفاده کنید. آهنگی در میکس کمکتان می‌کند و آهنگی در تنظیم. چرا از هر دو کمک نگیریم؟ معمولا بهترین مکان استفاده از رفرنس ترک‌ها در مرحله‌ی میکس آهنگ است. نکته بسیار مهم در استفاده از رفرنس ترک‌ها این است که این آهنگ‌ها میکس و مستر شده‌اند و صدایشان تا جای ممکن بالا و شفاف است. بنابراین هنگام کار با رفرنس ترک ابتدا Level ترک “رفرنس ترک” را متناسب با آهنگ خود پایین آورید.
در این قسمت به موارد قابل توجه در مراحل مختلف آهنگ و نحوه استفاده درست از رفرنس ترک می‌پردازیم:
مرحله‌ی تنظیم آهنگ
این‌جاست که سلیقه‌تان حرف اول را می‌زند. قبل از شروع ضبط و تنظیم آهنگ به این فکر کنید آیا آهنگ‌هایی شبیه به آنچه برای خودتان در سر دارید سراغ دارید؟ شخص یا گروهی می‌شناسید که از نظرتان بهترین و مناسب‌ترین تنظیم‌ها در سبک شما را انچام می‌دهند؟ آهنگی مناسب پیدا کنید و آن را بررسی کنید. می‌توانید از Google Sheets کمک بگیرید. یا نه بر روی برگه‌ای کاغذ بنویسید. آهنگ چطور شروع شد و در مراحل مختلف چه سازهایی می‌نوازند؟ نقشه‌ی راه آهنگ را بنویسد. رفرنس ترک را وارد DAW کرده و Level آن را با آهنگتان همگام‌سازی کنید. در هنگام تنظیم آهنگ خودتان از نقشه‌ی راهی که در اختیار دارید در صورت نیاز کمک بگیرید.
مرحله‌ی میکس
اینجا بهترین مکان برای استفاده از رفرنس ترک است. یک آهنگ که از نظر شما در سبک خودتان است و میکسی عالی دارد انتخاب کنید. آهنگ را به عنوان یک ترک جدید وارد DAW کنید. می‌توانید یک Buss برای رفرنس و یک باس برای میکس خودتان به وجود آورید تا به راحتی این دو را مقایسه کنید. مطمئن شوید که بلندی صدا بین میکس و رفرنس را تنظیم کرده‌اید. • به نحوه‌ی Leveling آهنگ دقت کنید. کدام ساز‌ها و به چه مقدار Pan شده‌اند؟ آیا روی اسنیر لایه‌های خاصی وجود دارد؟ به نظرتان چه نوع ریورب‌هایی روی چه نوع سازهایی قرار داده شده‌است؟ میزان صدای کیک و بیس چقدر است و چقدر کمپرس‌شده به گوش می‌رسند؟ آیا صدای وکال سچوریشن دارد؟ دو آهنگ را از نظر Panning ،Leveling و افکت‌ها مقایسه کنید. • به داینامیک توجه کنید. مثلا ساکت‌ترین قسمت‌ها و شلوغ‌ترین قسمت‌های دو آهنگ را با هم مقایسه کنید. در هر قسمت چه چیزی فضا را احاطه کرده؟ در اینجا از پلاگین‌های مولتی-متر برای مقایسه استفاده کنید. این‌گونه تفاوت را به صورت میزان دسیبل متوجه می‌شوید و می‌توانید تفاوت‌ها و ضعف‌ها را مدیریت کنید. • مقایسه‌ی فرکانسی دو اثر را نیز فراموش نکنید. می‌توانید تمام این مراحل را با گوشتان انجام دهید اما توصیه می‌کنیم اینجا از یک پلاگین اکولایزر کمک بگیرید. به طور خاص در مقایسه‌ی فرکانسی دو آهنگ، پیشنهاد می‌کنیم به پیک‌های بیس توجه کنید.
مرحله‌ی مسترینگ
شکل کار در این مرحله بسیار مشابه مرحله‌ی میکس است. بعد از پایان میکس، صدای رفرنس ترک را به حالت اصلی خودش (0db) برگردانید. حالا آهنگتان را در مقایسه با آن مستر کنید. به نکات زیر توجه کنید: • صدای رفرنس ترک چقدر بلند است؟ یک پلاگین LUFS meter (پلاگین سنجش بلندترین حالت صدا) بر روی Master Output میکستان قرار دهید و بلندی را با هم مقایسه کنید. • رفرنس ترک چقدر پهن است؟ آیا می‌شود پهنای بیشتری از میکس خودم بگیرم؟ • بعد از استفاده از لیمیتر، آیا هنوز کیک درام شفافیت و ضربه‌ی لازم را روی آهنگ دارد؟ • بلندی صدای نقاط ترنزیشن مانند پاساژ‌ها یا فرود و اوج را نسبت به رفرنس ترک بسنجید.
اینکه یه اثر حرفه‌ای و بدون نقص، راهنمای راه کارمون باشه اتفاق مثبتیه. معمولا موزیسینا با توجه به مراحل مختلف کار، از رفرنس ترکای مختلف استفاده میکنن. پس میتونین دو یا سه آهنگو برای رفرنس تووی یه پروژه استفاده کنین. بهتره این آهنگا، آهنگایی باشن که دوسشون دارین و شکل نهایی آهنگ خودتون رو هم هم‌راستا با همون می‌بینین.
