آشنایی با ساز للوا
ساز للوا یکی از سازهای موسیقی فولکور استان مازندران است. این موسیقی به علت تاریخ و سرگذشت فرهنگی این منطقه و همچنین وجود مناظر طبیعی و الهام بخش از تنوع و جذابیت های زیادی برخوردار است. در بسیاری از آثار ادبی به جا مانده از گذشتگان و ادبیات غنی استان مازندران اشاراتی به ساز للوا به چشم میخورد که براهمیت و قدمت آن تاکید دارد. پیشینه و جایگاه تاریخی ساز للوا ساز للوا در ابتدا به عنوان ساز مخصوص چوپانی و تحت عنوان پیوند دهنده چوپانان با دام ها و طبیعت شناخته میشد. اما با گذشت زمان صدای روحنواز این ساز به مراسمات سنتی و جشن های مازندران هم وارد شد و جایگاه ویژه ای در آن پیدا کرد. همچنین یکی از کاربردهای خاص و سنتی این ساز برای زمانی بود که یکی از اهالی منطقه توسط گرگ یا پلنگ مورد حمله قرار میگرفت و آسیب میدید. در این هنگام برای بیدار نگه داشتن فرد مجروح از نوازندگان للوا دعوت میکردند تا پایان زمان معالجه بر بستر بیمار حضور پیدا کنند و موسیقی بنوازند. با وجود اینکه به علت پیشرفت تکنولوژی و تغیراتی که در صنعت دامپروری به وجود آمده ساز للوا دیگر در کاربرد قدیمی خود یعنی به عنوان ساز چوپانی و دامپروری استفاده نمیشود اما با این حال هنوز هم در مناطقی مثل البرز و در فرهنگ های مازنی، گیلکی، طالقانی و کومشی به عنوان یکی از آلات موسیقی محبوب و پرکاربرد در جشن ها و مراسم سنتی استفاده میشود. علت نامگذاری للوا همانطور که اشاره کردیم ساز للوا یکی از قدیمی ترین سازهای استان مازندران است. ساختار این ساز بسیار شبیه ساز نی است و مانند ساز کرنا و ترومپت جزو دسته سازهای بادی به شمار می‌رود. للوا از دو کلمه «للـه» یعنی نی و کلمه «وا» یعنی باد تشکیل شده است. نام ساز للوا به دو شاخصه اصلی ساز یعنی جنس آن و هوایی که باعث به صدا در آمدن ساز میشود اشاره دارد. ساختار ساز للوا ساز للوا از ساقه نی ساخته میشود و شش گره دارد که یکی از آنها در پشت برای دسترسی انگشت شست و پنج سوراخ در جلو ساز واقع شده است. ایجاد این سوراخ ها در مکان مناسب به همت و تلاش پیوسته هنرمندان مازندرانی و به صورت آزمون و خطا به دست آمده است. همچنین در ساختار ساز للوا هفت بند وجود دارد. نوازندگان سنتی للوا برای تمیز کردن این ساز از یک دسته موی بز که «تیر» نام دارد استفاده میکنند. استفاده از این روش همانند روغن اندودکردن ساز باعث میشود تا آب به قطعات داخلی آن نفوذ نکند و رطوبت به بافت چوبی ساز آسیب نرساند. اگر سازهای قدیمی و سنتی للوا را مشاهده کنید تزئینات زیبایی را در بدنه آنها خوهید دید که شامل سوخته کاری و حکاکی های زیبای هندسی و سنتی میشود. همچنین برای زیباتر شدن در محل گره های ساز از بندهای رنگی، نوارهای چرمی و ساقه درخت تیس استفاده میکردند. 
یکی دیگر از تزئینات محبوب ساز للوا استفاده از روده بره برای پوشاندن دیواره خارجی آن است که برای استفاده از آن روده را دور ساز پیچیده و اجازه میدهند تا خشک شود و سپس با رنگ های زیبا روی آن را رنگ آمیزی میکردند یا توسط خراشیدگی روی پوست طرح ها و نقوش مورد نظرشان را ایجاد میکردند. تفاوت ساز للوا با نی برخلاف نی دهانه ساز للوا به طرف خارج کشیده شده است و در گوشه لب قرار میگیرد در صورتی که در نی دهانه به طرف داخل است و یک قطعه فلز روی آن جای میگیرد. تفاوت دیگر این ساز با نی این است که تمامی قطعات فقط باید با یک نفس نواخته شوند و از روش نفس برگردان برای نواختن ساز للوا استفاده میشود. نوازندگان حرفه ای در هنگام نواختن وقتی به اتمام هوای داخل شش های خود نزدیک میشوند با یک انقباض سریع هوا را از داخل بینی وارد شش ها میکنند. انجام این تکنیک در ابتدا ممکن است مشکل باشد اما با گذشت زمان و تقویت مهارت نوازنده به راحتی انجام پذیر است. تفاوت دیگری که ساز للوا با نی دارد در این است که این دو ساز در کوک خود به اندازه نیم پرده اختلاف دارند یعنی اگر نی در حالت عادی صدای Do بدهد زمانی که آنرا مانند للوا بنوازند صدای کمتر از Do یا Si ایجاد میکند و بم تر است. اندازه ساز للوا و تاثیر آن بر صدا جالب است بدانید که هر چقدر طول این ساز کوتاه تر باشد قدرت صوتی بیشتری دارد به همین علت سازهایی که توسط چوپانان برای نواختن در فضای باز استفاده میشدند کوتاه تر بودند و امکان حمل و نقل آن ها به هر مکانی مقدور بود. در ارکسترهای محلی که سازهای سنتی از جمله للوا در آن حضور دارند برای هماهنگی و هم آوایی للوا با دیگر سازها از انواع قطورتر آن استفاده میکنند که صدای دلنشین تری دارد. بهترین و استانداردترین اندازه ساز للوا زمانی است که طول بندهای ساز پنج سانتیمتر باشد و طول ساز حدودا به 30 سانتی متر برسد. برای ایجاد سوراخ روی ساز نیز از میله بسیار داخلی استفاده میشود تا بدون ایجاد ترک و آسیب زدن به ساز سوراخ ها را روی آن ایجاد کند. مشهورترین نوازندگان و آثار خلق شده للوا استاد ابوالحسن خوشرو، استاد حسین طیبی، استاد ارسلان طیبی و استاد نورالله علیزاده از نوازندگان معروف للوا هستند. از مهم ترین نغمه هایی که با این سایز نواخته میشوند میتوان به تریکه‌سری، جلویی، سماحال، کشتی مقوم، همه ره بُردن، یاغی بورده و کردِ حال (چپون‌حال) امیری را میتوان نام برد.
