عوارض ناشی از استفاده پشم سنگ
پشم سنگ یا Rockwool دارای ساختار الیاف معدنی و از بهترین عایق های صوتی و حرارتی است که ضریب مقاومت حرارتی آن به نسبت سایر عایق ها بالاتر و بهتر است. این عایق تحمل دمای بالای 750 درجه سانتیگراد را دارد. نقطه ذوب آن 1300 درجه می باشد. از میان عایق ها، پشم سنگ و پشم سرباره ضریب انتقال حرارت پایینی دارند به همین دلیل در برابر آتش سوزی مقاومت بالایی از خود نشان می دهند قدرت ضد اشتعال این عایق 33 برابر دیوار بتنی و حدود 22 برابر دیوارهای آجری است. امروزه اثرات مواجهه با گرد و غبار و الیاف مواد لیفی شکل همچون الیاف پشم سنگ، پشم سرباره، پشم شیشه و الیاف سرامیکی نسوز روی حیوان و انسان محرز است. کشورهای زیادی قوانین عملی برای استفاده ایمن در بکارگیری این مواد به تصویب رسانده و به مرحله اجرا گذاشته اند. تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته، موید این نکته است که تولیدکنندگان سعی در تولید محصولی از این دسته با کیفیت برتر، ثبات زیستی پایین تر و اثرات بهداشتی کمتر در بدن می باشند. به دلیل اهمیت موضوع در ادامه قصد داریم اطلاعات جامعی در خصوص مضرات پشم سنگ در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. گفته می شود اثرات پشم سنگ بر سلامتی انسان نیاز به آزمایش های بلند مدتی دارد تا مشخص گردد واقعا می تواند مضر و تهدیدکننده سلامت باشد یا خیر. در برخی موارد دیده شده که تماس طولانی مدت آن با دست موجب بروز حساسیت، خارش پوست، سوزش چشم و… می گردد. از سوی دیگر گزارش شده که عوارض منفی پشم سنگ نسبت به عوارض منفی پشم شیشه بسیار کمتر است. بهتر است برای جلوگیری از عوارض ناشی از تماس با این محصول، از ماسک مخصوص، دستکش، عینک و وسایل بهداشتی استفاده شود. هنگام نصب ممکن است ذرات این محصول ریخته و به سیستم تنفسی یا چشم نفوذ کند و در نهایت حساسیت های پوستی، خارش، سوزش چشم، مشکلات تنفسی و… ایجاد گردد. به جز عوارض ناشی از تماس های مستقیم و طولانی مدت با این محصول، مضرات و موارد منفی دیگری نیز وجود دارد از جمله: افت کیفیتی عایق بعد از گذشت مدت زمان ایجاد خارش و حساسیت برای نصب کننده عایق در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی ریزش محصول به مرور زمان در صورت انتخاب غلط به صورت کلی عدم رعایت نکات ایمنی، بهداشتی، اصول اولیه و عدم استفاده از مواد با کیفیت می تواند خطرناک و تهدیدکننده سلامت آدمی باشد. هنگام کار با این محصول، برش و نصب آن نیز باید اصول ایمنی و بهداشتی به صورت کامل رعایت شود و مهم تر اینکه حتما از تجهیزات مخصوص آن استفاده شود تا مخل سلامت نگردد. در غیر این صورت ممکن است فرد در طولانی مدت به عارضه های پوستی مثل خارش، سوزش یا حساسیت دچار شود. از دیدگاه سم شناسی سرنوشت موادی که وارد بدن می شوند از نظر نحوه ورود، جذب، ته نشینی، باقی ماندن، پاک سازی و جابجایی، میزان انحلال و تجزیه شدن، قابلیت دوام، ثبات زیستی و نحوه مکانیسم عمل بیماری زایی مهم است. تاثیر پشم سنگ بر بدن هیچ یک از مطالعات صورت گرفته در زمینه پشم سنگ و الیاف معدنی مصنوعی، افزایش خطر مرگ و میر را در ارتباط با بیماری های ریوی خوش خیم و بدخیم نشان نداده اند. همچنین هیچ مطالعه ای راجع به بررسی های هماتولوژیکی، عضلانی استخوانی، اندوکرین، پوستی، چشمی یا اثرات تغییرات وزن روی انسان ها یا حیوانات در مواجهه با الیاف بنا نشده است. اثرات تنفسی مواجهه حاد با الیاف پشم سنگ با علائم تحریکی مجاری تنفسی فوقانی نظیر خارش بینی، احتقان، خونریزی بینی، زخم گلو، سرفه، درد حنجره و حلق همراه است. این علائم با قطع تماس کاهش می یابد. تحریک مجاری تنفسی فوقانی معمولا با شرایط محیط کار پر گرد و غبار غیر معمول در ارتباط است. اثرات قلبی عروقی نگرانی خطر بیماری قلبی عروقی ناشی از مواجهه استنشاقی با الیاف معدنی مصنوعی براساس مشاهدات بنا شده است. آسیب ریوی شامل التهاب مزمن و فیبروز ممکن است سبب افزایش مقاومت خونی از طریق بسترهای مویرگی شود که منجر به افزایش فشار خون و دیگر تغییرات می شود. اثرات معدی روده ای اکثریت الیافی که در حین مواجهه استشاقی در مجاری تنفسی ته نشین می شود از طریق عمل موکوسیلاری به حلق انتقال می یابد و سپس بلعیده می شود. نتیجتا بافت پوششی معدی روده ای نیز در تماس مستقیم با الیاف پس از مواجهه استشاقی قرار می گیرد. اثرات کبدی مطالعات نشان می دهد که مرگ و میر در بین کارگران در مواجهه با پشم سنگ نشان داده نشده است. سرطان زایی انجمن بین المللی تحقیقات سرطان، بررسی های جامعی را روی اثرات سرطان زایی مواد روی انسان ها انجام می دهد. در مطالعاتی که حیوانات آزمایشگاهی از طریق استنشاقی در مواجهه با الیاف پشم سنگ بودند هیچ افزایش معنی دار آماری شیوع تومور ریوی مشاهده نشده است. ارزیابی های موجود در زمینه سرطان زایی پشم سنگ مربوط به مطالعات کوهرت آمریکا و اروپا است. مدارک موجود دال بر افزایش خطر سرطان و هر تومور دیگر را فراهم نکرده است. بنابراین نتایج تحقیقات مدارک ناکافی سرطان زایی پشم سنگ در انسان ها را ثابت کرده است. مدارک محدودی نیز برای سرطان زایی پشم سنگ در حیوانات آزمایشگاهی مشاهده شده است. آیا پشم سنگ آزبست دارد؟ بر اساس تحقیقات صورت گرفته آزبست از مواد خطرناک و مخل سلامت است و ممکن است منجر به بروز انواع سرطان، مثل سرطان ریه و نای شود. این بیماری دوره پنهانی نیز دارد و ممکن است تا 15 سال به صورت مخفی باشد. در کشورهای مختلف استفاده از این نوع پنبه نسوز ممنوع اعلام شده است. از آزبست در ساخت ایرانیت، عایق های سقف، تولید لوله، عایق های حرارتی و… استفاده می شود. حالا سوال اینجاست، پشم سنگ که از بهترین عایق های صوتی می باشد هم دارای آزبست است؟ جواب منفی است و این عایق فاقد آزبست است. سیلیس ماده اصلی تشکیل دهنده این نوع عایق است در حالی که منیزیم و سیسلیم ترکیبات اصلی آزبست هستند. که موجب بروز بیماری های تنفسی می شوند از این رو صنعتگران در پی جایگزینی به جای آن بودند که مخل سلامت نباشد، کم کم عایق های دیگری مثل پشم شیشه و پشم سنگ در صنعت به کار گرفته شدند. در نهایت توصیه می گردد که این عایق باید با آگاهی و رعایت نکات ایمنی و بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد. از سوی دیگر کیفیت مواد و مرغوبیت آن نیز باید مورد تایید واقع گردد تا ریز غبارهای آن مخل سلامت نشود. بسیاری از دلالان و خرده فروشان مواد نامرغوبی را به بازار عرضه می کنند که علاوه بر بی کیفیت و نامعتبر بودن، عایق های حاصله نیز فاقد کیفیت لازم خواهند بود در نتیجه کارایی مناسبی نخواهند داشت و برای سلامتی نیز زیان بارند. استفاده از این ماده بی ضرر است به شرطی که دارای کیفیت لازم بوده و هنگام کار با آن قوانین و مقررات ایمنی و بهداشتی رعایت شود.